Ο λόγος που απέφυγα να γράψω κάτι για τις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου είτε πριν είτε αμέσως μετά δεν έχει να κάνει με το ποιος κέρδισε τις εκλογές αλλά με την αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας που φτάνει πια στην αποκορύφωση της με το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών. Η νίκη της Νέας Δημοκρατίας ήταν προβλεπόμενη, η ερώτηση από την αρχή ήταν πόσο μεγάλη θα ήταν αυτή η νίκη και εάν θα της εξασφάλιζε αυτοδυναμία. Από την άλλη η ήττα του ΠΑΣΟΚ ήταν εξ’ ίσου προβλεπομένη, η αμφιβολία έγκειτο στη διάσταση της και το πόσο θα στοίχιζε στον αρχηγό της μιας και διάφορες κινήσεις υποψήφιων δελφίνων είχαν από καιρό διαφανεί.
Αλλά πριν προχωρήσουμε στη νίκη και στην ήττα ήθελα να ξετυλίξω ορισμένες σκέψεις μου για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και ειδικά μετά την θεωρητική περίοδο καθαρτήριου που πέρασε η πολιτική ζωή με τον Έβερτ και τον Σημίτη. Και οι δυο τους θα έπρεπε να αποτελούν το επισφράγισμα η καλύτερα το τέλος μιας εποχής που είχε άμεση σχέση με τους ιδρυτές των δυο μεγαλυτέρων κομμάτων στην Ελλάδα που μονοπωλούν την εξουσία την τελευταία τριακονταετία. Παρ’ όλες τις διαφορές τους και οι δυο τους έχουν πολλά κοινά σημεία, και οι δυο προσπάθησαν να δείξουν ένα ρεαλιστικό μέλλον, προσπάθησαν να θέσουν τις βάσεις για ένα μέλλον μακριά από τις αντιπαραθέσεις προσωπικοτήτων και να ξεφύγουν από την πελατειακή σχέση ψηφοφόρων και κομμάτων, κατά κάποιο τρόπο και οι δυο τους πάλεψαν για τον διαχωρισμό κράτους και κόμματος αδιάφορο το κατά πόσο το κατάφεραν η τους άφησαν τα βαρίδια τους και οι συνθήκες να το καταφέρουν.
Και οι δυο τους αντικαταστάθηκαν στην ηγεσία των κομμάτων από νέους ανθρώπους, τον κύριο Κωνσταντίνο Καραμανλή στη Νέα Δημοκρατία και τον κύριο Γεώργιο Παπανδρέου στο ΠΑΣΟΚ. Δεν θα σταθώ στο βάρος του ονόματος αν και έχει σημαντική παρουσία και στη ζωή αλλά και στις πράξεις και των δυο αλλά στο τι οι δυο τους θα έπρεπε να εκφράζουν. Και οι δυο τους είναι, αυτό το λέω χωρίς καμιά έννοια περηφάνειας, ανήκουν στη γενιά μου και αυτό με κάνει να έχω κάποιες παραπάνω απαιτήσεις.
Η γενιά μας μεγάλωσε μέσα στη δικτατορία και πραγματικά ανδρώθηκε στα πρώτα χρόνια της αντιπολίτευσης. Προσοχή δεν κρίνω τις πολιτικές τους θέσεις αλλά πρόκειται για δυο άντρες που σε προσωπικό επίπεδο σαφώς συγκινήθηκαν και πιθανώς κλάψανε στην πρώτη τους επίσκεψη στο πολυτεχνείο όταν ακόμα ήταν στο γυμνάσιο. Και οι δυο μεγαλώσανε καταλαβαίνοντας ότι μπαίναμε σε μια νέα εποχή που ο γεωπολιτικός ορίζοντας αλλάζει με ταχύτητα, που τα περιβαλλοντολογικά ζητήματα δεν είναι κάτι που αφορά μερικούς ιδιόρρυθμους φυτοφάγους αλλά όλους μας, και οι δυο τους έχουν αντίληψη του πόσο έχει αλλάξει η πληροφόρηση και η επικοινωνία, ο σημερινός πολίτης έχει άμεση επαφή με τα γεγονότα και τις αλλαγές όχι απλά σε τοπικό επίπεδο αλλά σε παγκόσμιο. Και οι δυο τους αντιλαμβάνονται πόσο επίκαιρο είναι το σύνθημα του πολυτεχνείου, ψωμί παιδεία, ελευθερία! Και τι κάνουν οι δυο τους;
Και οι δυο τους αντί να έρθουν σε ρήξη με όλα τα βαρίδια και να δείξουν στον πολίτη, στο νέο πολίτη ότι μπορούν να καταλάβουν τις ανησυχίες του ακόμα και εκείνες που εκείνος δεν μπορεί να εκφράσει και που πάντα έχουν να κάνουν με το μέλλον, οχυρωθήκαν πίσω από ισορροπίες που θα τους εξασφάλιζαν απλά τη συνέχεια και παρ’ όλο που και οι δυο τους είχαν όλες τις ευκαιρίες να κάνουν και να παρουσιάσουν κάτι καινούργιο μέσα από απαράδεκτους συμβιβασμούς γυρίσαν πίσω αδιάφοροι για μια κοινωνία που έστω με πολλές λοξοδρομήσεις θέλει να προχωρήσει μπροστά. Και γι’ αυτό που συνέβη την επομένη των εκλογών είναι και οι δυο τους ίσα υπεύθυνοι.
Για την Ν.Δ. η παρουσία σε υπουργικές θέσεις ανθρώπων όπως ο Μολυβιάτης ή ο Πολύδωρας όσο και να τους εξέλιξαν τα ΜΜΕ σε γραφικές φιγούρες που βγάζανε γέλιο δεν παύσανε ποτέ να επαναφέρουν ένα παρελθόν που ο Έλληνας έχει αφήσει πίσω του πολλά χρόνια και το χειρότερο με τις πολλές φορές σχιζοφρενικές δηλώσεις η ενέργειες κράτησαν στελέχη της κυβερνητικής παράταξης στην αφάνεια στερώντας από τον Καραμανλή κάθε ελπίδα ανανέωσης ή ρήξης.
Ο Παπανδρέου από την πλευρά του πήγε στο άλλο άκρο, έφερε και προσπάθησε να επιβάλει νέους ανθρώπους χωρίς ποτέ να εξηγήσει τον ρόλο τους και το τι περίμενε από αυτούς, αφήνοντας τους να κολυμπήσουν στα βαθιά νερά της ελληνικής πολιτικής μόνοι τους και το χειρότερο, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις και τις αντοχές όχι μόνο των πολιτών αλλά και των ίδιων των στελεχών του κόμματος. Αποτέλεσμα, έργο δεν προσφέρθηκε ούτε παρουσιάστηκε και οι περισσότεροι από αυτούς χάθηκαν σαν διάττονες αστέρες αφήνοντας τον αρχηγό του κόμματος να ισορροπεί μεταξύ πετυχημένων συνταγών του παρελθόντος και αφηρημένων σχεδιών για το μέλλον. Ίσως αυτό το ‘αφηρημένων σχεδίων για το μέλλον’ να ήταν και αυτό που δημιούργησε και την μεγαλύτερη ανασφάλεια στους ψηφοφόρους.
Το ΠΑΣΟΚ ηττήθηκε αλλά σε αντίθεση με τη Νέα Δημοκρατία που η νίκη μόνο προσωπική μπορεί να χαρακτηριστεί για τον κύριο Καραμανλή, η ήττα του ΠΑΣΟΚ ήταν συνολική, γιατί ο μεν πρόεδρος του κύριος Παπανδρέου απέτυχε στο να εμπνεύσει τους ψηφοφόρους, τα πολύπειρα στελέχη του όμως κρατήθηκαν στην άκρη παραμένοντας απλοί παρατηρητές αυτής της κατηφόρας χωρίς να κάνουν το παραμικρό. Όσο οξύμωρο και αν ακούγεται ο μόνος από τα κορυφαία στελέχη του κινήματος που έκανε κάτι και δεν στάθηκε απλός παρατηρητής ήταν ο μεγάλος εσωτερικός αντίπαλος του κυρίου Παπανδρέου αυτή τη στιγμή ο Βενιζέλος. Αλλά για το θέμα διαδοχής του ΠΑΣΟΚ θα αναφερθώ αργότερα.
Η Νέα Δημοκρατία οφείλει αυτή την οριακή της νίκη καθαρά στη προσωπικότητα του κυρίου Καραμανλή και εδώ είναι που αρχίζει να παίζει ρόλο και το βάρος του ονόματος. Αυτό που κατάφερε στη τριετία διακυβέρνησης του ο Καραμανλής ήταν παρ’ όλα τα σκάνδαλα να παραμείνει αλώβητος και σχετικά καθαρός. Χρησιμοποιώντας ονόματα από τις χρυσές εφεδρείες του παρελθόντος με το στιλ μοντέρνου μάνατζερ έδειξε ότι αν αυτοί με την τόση φήμη και εμπειρία δεν πετύχανε τότε ήρθε ο καιρός για καινούργια πράγματα. Προσοχή χρησιμοποίησα την λέξη ‘δεν πετύχανε’ και όχι αποτύχανε γιατί ο κύριος Πολύδωρας δεν είναι μακριά από αυτό που ορίζει την δεξιά ίσως άκρα δεξιά πλευρά της Νέας Δημοκρατίας και κανένας δεν είχε ελπίδες για μια σοσιαλιστική μετάλλαξη του συντηρητικού κόμματος. Έτσι ο κύριος Πολύδωρας με φαιδρό τρόπο μεν κατάφερε να περάσει την συντηρητική πολιτική που υποδείκνυε το κόμμα στο τομέα του κάτι ανάλογο που κατάφερε και η κυρία Γιαννακου στη παιδεία. Έτσι σαν στελέχη της συντηρητικής και νεοφιλελεύθερης παράταξης δεν αποτύχανε, απλά δεν πετύχανε.
Μετά τη νίκη ο κύριος Καραμανλής είχε την ευκαιρία να επαναφέρει στην επιφάνεια στελέχη που απαρτίζανε τον κύκλο του πριν γίνει πρωθυπουργός και αποτελούν την νέα γενιά της Νέας Δημοκρατίας όπως τον κύριο Άρη Σπηλιοτόπουλο. Έχοντας πίσω του τρία χρόνια διακυβέρνησης και εξασφαλίσει τον πρωθυπουργικό θώκο ο κύριος Καραμανλής έχει τώρα την ευκαιρία και το μέσον να επιβάλλει αυτά τα καινούργια στελέχη στο κόμμα και στην κοινωνία, παράλληλα να παρουσιάσει και να εφαρμόσει δείγματα μοντερνισμού και απλά αλλάζοντας μεθοδολογία, ορολογία και πρόσωπα να εφαρμόσει ακριβώς την ίδια πολιτική που είχε μέχρι τώρα με μικρότερη φθορά. Ίσως ακόμα και μετά από ένα διάστημα και αφού νιώσει ότι το σύστημα δουλεύει να προχωρήσει και σε πρόωρες εκλογές για να καθαρίσει από τον ορίζοντα του τη μαύρη κουκκίδα που συνιστά ο ΛΑΟΣ και ο κύριος Καρατζαφέρης.
Για την παρουσία του κυρίου Καρατζαφέρη τόσο στη βουλή όσο και στην πολιτική ζωή της Ελλάδας ευθύνη φέρουν όλοι και κυρίως τα δυο μεγαλύτερα κόμματα. Ο κύριος Καρατζαφέρης όπως και ο ομοϊδεάτης του κύριος Le Pen είναι δυστυχώς μια από τις παιδικές αρρώστιες της δημοκρατίας. Το ποσοστό που πήρε ο ΛΑΟΣ σε σύγκριση και αναλογία των ποσοστών των άλλων κομμάτων δείχνει ότι ο κύριος Καρατζαφέρης δεν πήρε ψήφους μόνο από τη Ν.Δ. αλλά και από το ΠΑΣΟΚ, ίσως λιγότερους από το σοσιαλιστικό κόμμα αλλά δεν πάει ένα ποσοστό ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ να μετακινήθηκε προς ένα κόμμα που εκτός από το να κραυγάζει υστερικά σε κάθε ευκαιρία συχνά διαστρεβλώνοντας ιστορία και πραγματικότητα δεν έχει να υποδείξει τίποτα άλλο. Καμιά ιδεολογική βάση, καμιά κοσμοθεωρία, απλά βασίζεται στο παρορμητισμό του όχλου και γι' αυτό ακριβώς όπως και ο Le Pen ο κύριος Καρατζαφέρης αλλάζει θέσεις πιο συχνά από το δελτίο καιρού.
Αλλά όπως είπα και παραπάνω ο κύριος Καρατζαφέρης δεν θα βρισκόταν εκεί που βρίσκεται με δέκα βουλευτές στην ελληνική βουλή και παρά λίγο ρυθμιστής εάν τα δυο κόμματα δεν τον είχαν βάλλει εκεί. Πόσο μακριά βρίσκονται οι κορόνες του κυρίου Πολύδωρα από τις κραυγές του κυρίου Καρατζαφέρη; Παράλληλα η θολή εικόνα που παρουσίασε το ΠΑΣΟΚ σε ευαίσθητα εθνικά θέματα που δεν καταδέχτηκε να εξηγήσει σαν θέσεις στον απλό κόσμο σπρώξανε ένα κομμάτι στον πάντα έτοιμο να αφουγκραστεί αυτό το έλλειμμα πληροφόρησης κύριο Καρατζαφέρη. Ο ΛΑΟΣ εκφράζει αυτόν τον Έλληνα ψηφοφόρο που δεν κατάλαβε δικτατορία ούτε πάλη, έζησε μια αόρατη ζωή βυθισμένη στην ανωνυμία, παρασιτικά εναγκαλισμένος με αρχαίους θρύλους και ιστορικούς μύθους. Όσο κανένας δεν τον πείραζε προσωπικά άφηνε το υπόλοιπο κόσμο να βυθίζεται και τώρα με τον Καρατζαφέρη νιώθει ότι ήρθε η ώρα του να γίνει ο ήρωας των μύθων του, να γίνει Λεωνίδας, Κολοκοτρώνης και Παλαιολόγος ταυτόχρονα. Ήταν το μη ιδεολογικό γέμισμα των κομμάτων που τώρα πήρε μορφή και εάν τα κόμματα καταλάβουν τη πραγματική του δυναμική μπορούν εύκολα να το εξαφανίσουν πάλι μέσα στους μηχανισμούς τους. Αυτό πριν η παιδική ασθένεια γίνει επικίνδυνη όπως έχει δείξει η μακρά ευρωπαϊκή ιστορία. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι τα κόμματα να ενστερνιστούν την ορολογία και τις μεθόδους του κυρίου Καρατζαφέρη, απλά να υποδείξουν στους ψηφοφόρους του τι πραγματικά είναι αυτό που ψηφίζουν. Και αυτό δεν επιτυγχάνεται με εκβιαστικές δηλώσεις σαν κι αυτές που έκανε ο κύριος Καραμανλής την παραμονή των εκλογών αλλά δίνοντας σε αυτούς τους ανθρώπους τη δυνατότητα να δουν ότι υπάρχει μέλλον χωρίς να μιμείται το παρελθόν.
Ένα ακόμα στοιχείο που υπέδειξε η παρουσία του ΛΑΟΣ στην ελληνική βουλή είναι η απαξίωση της πολιτικής ζωής. Το όλοι είναι ψεύτες και κλέφτες έγινε συνείδηση για ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού τέτοιο ώστε να οδηγήσει σε δέκα βουλευτικές θέσεις. Δέκα ανθρώπους που κατά τα άλλα είναι επαγγελματικές μετριότητες με μόνο χαρακτηριστικό την προβολή του εγώ τους μέσω reality shows και την αναρχία και παρακμή που επικρατεί στα ελληνικά ΜΜΕ, με τον κάθε γραφικό να ιδρύει κανάλι και να προωθεί βιβλία που αποδεικνύουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν UFO!!!
Ο Συνασπισμός πάντα είχε ρεύμα αρέσει δεν αρέσει, ο μόνος λόγος που πάντα βρισκόταν στην είσοδο αναμονής είναι γιατί αφ’ ενός στην Ελλάδα κανένας δεν μπορεί να αποδεχτεί ακόμα την ιδέα πολυκομματικών κυβερνήσεων, μην νομίζετε ότι το ΠΑΣΟΚ που μέχρι χτες πίστευε ότι η Ν.Δ. δεν θα κατάφερνε την αυτοδυναμία και καλούσε τον Συνασπισμό σε μελλοντική συμμαχία δεν θα κάνει κάτι αντίστοιχο όταν θα μπορεί να καταλάβει την εξουσία αυτόνομα. Απεναντίας ο Συνασπισμός όπως και στο παρελθόν θα μεταμορφωθεί στον απόλυτο εχθρό του και ο κύριος Τζουμάκας που σήμερα ζητάει αριστερή στροφή στο κίνημα θα ξαναθυμηθεί τις αντικομουνιστικές του κορόνες.
Από την άλλη ο Συνασπισμός ή η καινούργια του ΣΥΡΙΖΑ μορφή είναι σαν να στοιχηματίζεις στην αρχή της χρονίας ότι ο Απόλλωνας Καλαμαριάς θα είναι πρωταθλητής. Τίποτα εναντίον του κατά τα άλλα καταπληκτικού Απόλλωνα Καλαμαριάς, απλά ξέρεις ότι το πρωτάθλημα παίζεται μεταξύ Παναθηναϊκού και Ολυμπιακού άντε και της ΑΕΚ, οι υπόλοιποι είναι εκεί απλά για να κάνουν τη ζωή των δυο πρώτων πιο δύσκολη και φυσικά κανένας δεν στοιχηματίζει σε κάτι που δεν εμπνέει τη σιγουριά του νικητή και ότι και να κάνει ο Απόλλωνας για πρωταθλητής δεν ταιριάζει τουλάχιστον από την αρχή της χρονιάς, έτσι και ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν μοιάζει για νικητής και ο μέσος ψηφοφόρος μαγεύεται από την μυρωδιά της νίκης. Έτσι μέχρι οι Έλληνες να αποδεχτούν την περίπτωση ύπαρξης κυβερνήσεων συμμαχιών ο ΣΥΡΙΖΑ ή Συνασπισμός η όπως αλλιώς αρέσκονται να ονομάζονται θα βρίσκονται στο διάδρομο αναμονής.
Το ΚΚΕ τελικά ωφελήθηκε από την αμετακίνητη στάση της κυρίας Παπαρήγα την τελευταία δεκαετία και από την είσοδο, όσο παράξενο και να ακούγεται, του ΛΑΟΣ στην ελληνική κοινοβουλευτική πραγματικότητα. Το ΚΚΕ δεν έχει να επιδείξει κανένα νεοτερισμό η καμιά καινούργια πολιτική προσέγγιση από αυτή που είχε πριν από μια δεκαετία, στην πραγματικότητα το μόνο που έχει αλλάξει είναι η προφορά της κυρίας Παπαρήγα που στο πέρασμα του χρόνου θυμίζει όλο και περισσότερο τον αείμνηστο Φλωράκη. Αυτή όμως ακριβώς η στάση σε συνδυασμό με τη θολή στάση των δυο άλλων κομμάτων και κυρίως του ΠΑΣΟΚ σε επίκαιρα θέματα και τον κύριο Καρατζαφερη που υπέδειξε ότι τελικά μπορούμε να επιβιώσουμε και χωρίς αυτόνομες κομματικά κυβερνήσεις έφερε ανέλπιστους ψηφοφόρους στο ΚΚΕ που υπερπέρασε ακόμα και τον πιο αισιόδοξο στόχο τους.
Το ΚΚΕ τη τελευταία δεκαετία δεν έχει κάνει τίποτα άλλο από το να καταγγέλλει το δικομματισμό και κάθε φορά που κάποιο γεγονός ή σκάνδαλο τραβάει το ενδιαφέρον της επικαιρότητας ρίχνοντας το στους απόκρυφους στόχους του καπιταλισμού, νίπτει τα χείρας του χωρίς να νιώθει την ανάγκη να έχει και καμιά πρόταση ή εναλλακτική λύση. Ο μπαμπούλας του καπιταλισμού και τελευταία της παγκοσμιοποίησης φαίνεται αρκετός σαν απάντηση σε κάθε περίπτωση. Τώρα βέβαια η άνοδος του ποσοστού με την ταυτόχρονη επίγνωση ότι αυτοί οι ψηφοφόροι δεν είναι από τη βάση του ΚΚΕ διαμορφώνει μια νέα κατάσταση που αξίζει να παρακολουθήσουμε πως θα διαχειριστή η κυρία Παπαρήγα.
Γραφικός αυτής της εκλογικής αναμέτρησης αναδείχτηκε ο νεοχριστιανός κύριος Παπαθεμελής. Ο κύριος Παπαθεμελής πραγματικά χάθηκε μέσα στις συμπληγάδες του δικομματισμού σε ένα ρόλο που επέλεξε ο ίδιος ασπαζόμενος τις νεοφιλελεύθερες ιδέες της Ν.Δ. και συχνά αναφερόμενος στις ...σοσιαλιστικές του ρίζες και βέβαια μην καταφέρνοντας να ξεφύγει από το αγκάλιασμα που του επιβάλανε οι άλλοι με τον κύριο Καρατζαφέρη.
Για τους υπολοίπους της εκλογικής αναμέτρησης πιθανώς να έχω την ευκαιρία να ασχοληθώ κάποια άλλη φορά, με μοναδική εξαίρεση τα κόμματα της επαναστατικής αριστεράς με η χωρίς το ΜΛ στην αρχή ή στο τέλος. Η λογική καθόδου τους στις εκλογές πραγματικά μου διαφεύγει. Μόνιμα καταγγέλλουν αριστερά και δεξιά κόμματα με μεγαλοστήμονα και πολλές φορές δυσκατανόητη ορολογία για διαπλεκόμενα συμφέροντα εξουσίας και στο τέλος παίζουν ακριβώς το ίδιο παιχνίδι και όχι μόνο το παίζουν συνειδητά αλλά το επιβραβεύουν υποκριτικά μετρώντας σε μορφή Ebenezer Scrooge από τη χριστουγεννιάτικη ιστορία του Dickens τα κουκιά τους.
Το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο ΠΑΣΟΚ είναι μια προ-ειπωμένη ιστορία που οι ρίζες της βρίσκονται πολύ πριν το 2000, πολύ πριν το θάνατο του ιδρυτή του Ανδρέα Παπανδρέου και έχει να κάνει περισσότερο με την μεταστροφή ενός κινήματος αντίστασης σε ένα κόμμα εξουσίας με όλη τη σημασία της λέξεως. Αυτό το λέω εντυπωσιασμένος από διάφορες κορόνες που έχω ακούσει ή διαβάσει τις τελευταίες μέρες για την ανάγκη επανίδρυσης του ΠΑΣΟΚ ή την ανάγκη επιστροφής του στις αριστερές του ρίζες. Διαβάζοντας κάτι τέτοια είμαι σίγουρος ότι ο Αντρέας θα γελάει από τον τάφο του και μόνο στη σκέψη ...αριστερές ρίζες.
Για όσους συνομήλικους μου ή τους παλαιότερους που ξέρουν τη πορεία του ΠΑΣΟΚ, από το ΠΑΚ στη κυβέρνηση, ξέρουν καλά ότι το μοναδικό αριστερό που υπήρχε ή υπάρχει στο ΠΑΣΟΚ είναι η αμαρτωλή νεότητα ορισμένων στελεχών του και του ιδρυτή του. Μια νεότητα που όλοι τους γρήγορα χαρακτηρίσανε απόρροια της ρομαντικής νεότητας και με ένα χαμόγελο απορρίψανε. Αυτό είναι το αριστερό πρόσωπο του ΠΑΣΟΚ.
Την περίοδο της δικτατορίας ένας σεβαστός αριθμός Ελλήνων εξορίστηκε η αυτοεξορίστηκε στο εξωτερικό όπου ο Αντρέας σαν η σημαντικότερη προσωπικότητα με τις κατάλληλες διασυνδέσεις και προσβάσεις στην αμερικάνικη κυβέρνηση και ειδικά σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις όπως η σουηδική και η γερμανική κατάφερε να συγκεντρώσει γύρω του. Αυτή ήταν η βάση του ΠΑΚ και στην αρχή της στελεχώθηκε από ανθρώπους που περιλάμβαναν όλα τα σημεία του πολιτικού ορίζοντα από το κέντρο μέχρι την Τροτσκιστική αριστερά. Ο ρόλος του ΠΑΚ στη διαμόρφωση του νεότερου ελληνικού ευρύτερου αριστερού χώρου είναι πολύ σημαντικός και δεν θα πρέπει να τον μπερδεύουμε με κανένα τρόπο με το μετέπειτα ΠΑΣΟΚ. Άλλωστε με το που ήρθε η μεταπολίτευση και παράλληλα η περίφημη εποχή του ζιβάγκο ήρθε και η εκκαθάριση. Όσοι ελπίζανε ότι το ΠΑΣΟΚ θα ήταν η συνέχεια του ΠΑΚ διαψευστήκαν με ταχύτητα και ένα από τα πρώτα θύματα ήταν ο καθηγητής Σάκης Καράγιωργας που εκδιώχθηκε με σχεδόν απάνθρωπο τρόπο από τον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου. Γραπτές μαρτυρίες υπάρχουν από την αείμνηστη Μελίνα και υπάρχουν και ζωντανοί μάρτυρες που μπορούν να καταθέσουν τις αναμνήσεις τους όπως ο Άκης Τσοχατζόπουλος και ο τότε σωματοφύλακας του Αντρέα και μετέπειτα ΚΥΠοφυλακας Τσίμας. Και ο Καράγιωργας δεν ήταν ο μοναδικός που είδε την έξοδο από το κίνημα που μεταμορφωνόταν με φρανκεσταινική ταχύτητα σε κόμμα εξουσίας και κυβέρνηση, ακολουθήσαν στελέχη που βιώσανε και πονέσανε με πολλούς τρόπους τον αντιδικτατορικό αγώνα όπως οι Σταγγος, ο Ζάννας, ο Φίλιας, ο Νέστωρ και πολλοί άλλοι.
Αυτά για το αριστερό πρόσωπο του ΠΑΣΟΚ που είναι ανατριχιαστικό όταν κουβέντες σαν αυτές έρχονται από ανθρώπους σαν τον Τζουμάκα, κουμουνιστοφάγο την περίοδο ακμής του ΠΑΣΟΚ. Το μόνο αριστερό που έχει το ΠΑΣΟΚ είναι η αλόγιστη χρησιμοποίηση μιας αριστερής πολλές φορές μαρξιστικής ορολογίας και το ότι αποκαλούν ο ένας τον άλλον σύντροφε. Τίποτα άλλο. Άλλωστε ακόμα και ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, Αντρέας Παπανδρέου όταν πέρασε μια πιο φιλοσοφική κρίση στα τέλη του ‘90 ανέτρεξε στον Φουριέ αν θυμάμαι καλά και όχι στον Μαρξ.
Πολλοί από το ΠΑΣΟΚ κατηγορούν τον Κ. Σημίτη σαν υπαίτιο αυτού του αποπροσανατολισμού του κινήματος. Αλλά κάνουν τρομακτικό λάθος, εκτός του ότι ο Κώστας Σημίτης ήταν από τα ιδρυτικά στελέχη του ΠΑΚ, υπεύθυνος σε μεγάλο μέρος για τη συγγραφή της διακήρυξης του ΠΑΚ και από αυτούς που πέτυχαν την είσοδο στο ΠΑΚ στελεχών άλλων ομάδων όπως αυτών της Δημοκρατικής Άμυνας, υπήρξε πολύ πιο προοδευτικός ή ‘αριστερός’ από τον ιδρυτή του κόμματος. Η αρχή του τέλους που οδήγησε στα σημερινά γεγονότα το ΠΑΣΟΚ ξεκινήσανε λίγο πριν την εποχή Χέρφιλντ και την ανάδειξη της Μιμής σαν ρυθμιστικό παράγοντα στις επιλογές του Αντρέα. Ξεκίνησε κάπου μεταξύ της περιόδου του Αντ’ αυτού Κατσόγιωργα και του Τσοβόλα δώστα όλα. Τότε είναι που το ΠΑΣΟΚ έχασε την ταυτότητα του.
Ο Σημίτης σε μια προσπάθεια διαχωρισμού κόμματος και κυβέρνησης προσπάθησε να δώσει στο κόμμα να καταλάβει την ανάγκη αναπροσανατολισμού και την ανάγκη ενός πιο μαχητικού κινήματος και όχι ενός οργανισμού που προετοιμάζει στελέχη για κυβερνητικές θέσεις. Δυστυχώς ο θεωρητικός κύριος Σημιτης απέτυχε γιατί πρώτα από όλα δεν κατάφερε να περάσει το μήνυμα σε αυτούς που θα το διεκπεραιώνανε μέσα στο κόμμα και παράλληλα είχε έρθει η στιγμή να ασχοληθεί με την υστεροφημία του.
Και έτσι φτάσαμε στο Γιώργο Παπανδρέου. Ο κύριος Παπανδρέου έχοντας ζήσει από κοντά την πορεία του Αντρέα Παπανδρέου, την ακμή και την παρακμή του ινδάλματος που ήταν και πατέρας του χάθηκε μεταξύ αυτού που ήθελε να βλέπει και αυτό που πραγματικά υπήρχε. Ο Γιώργος πίστεψε ότι αυτός ο μηχανισμός που είχε στήσει ο πατέρας του ήταν αθάνατος και θα δούλευε σαν καλοκουρδισμένη μηχανή για πάντα σε αυτόματο πιλότο ακολουθώντας τα συνθήματα και τις προσταγές του προέδρου. Άλλωστε η προσωπική του επαφή με τη βάση του κόμματος ήταν σχεδόν μηδαμινή λόγω των κυβερνητικών του υποχρεώσεων και οι όσες επαφές είχε είχαν το όριο ταμπού που κουβαλάει ο γιος του ιδρυτή. Ο Γιώργος δεν είδε ποτέ τι πραγματικά συμβαίνει με το κόμμα. Οι νεοτερισμοί του και οι ρήξεις του φάνηκαν σαν τοπίο στην ομίχλη όχι γιατί δεν είχαν νόημα αλλά γιατί ενώ εκείνος περίμενε το κόμμα να της αγκαλιάσει τα περισσότερα στελέχη συνέχισαν σφυρίζοντας αδιάφορα και απλά παρατηρώντας περιμένοντας τι θα συμβεί. Που ήταν ο κύριος Τζουμάκας όταν ο Γιώργος έκανε την κατ’ εμένα σωστή επιλογή να ορίσει μουσουλμάνα υποψήφιο στις νομαρχιακές εκλογές και δεχόταν επιθέσεις από τον εθνο-φασίστα νομάρχη Θεσσαλονίκης με παρατηρήσεις όπως, αν γίνει πόλεμος με την Τουρκία εσείς με πια πλευρά θα είσαστε; Πολύ περισσότερο που ήταν όλα αυτά τα στελέχη και ειδικά τα νομικά στελέχη ώστε αν αποφευχθεί το λάθος με την κυρία Γεννηματά;
Τα ίδια στελέχη του ΠΑΣΟΚ πολλές φορές άφησαν υπονοούμενα για τις ...σουηδικές ιδέες του Γιώργου. Που είναι το λάθος στο να θες να μιμηθείς κάτι που δουλεύει σωστά και για το καλό του πολίτη; Αλλά δυστυχώς αυτό έγινε ανέκδοτο που κυκλοφορούσε μαζί με την μανία του προέδρου με τη γυμναστική ακόμα και στους διαδρόμους της Χαριλάου Τρικούπη. Η πικρή αλήθεια για τις λάθος κινήσεις του προέδρου του ΠΑΣΟΚ είναι ότι όλο το ΠΑΣΟΚ αδιαφόρησε για το τι κάνει ο πρόεδρος του, περιμένανε ότι μόνο με τη βοήθεια του ονόματος του θα έπαιρνε τη νίκη και τον άφησαν μόνο του. Και σε αυτό συμπεριλαμβάνονται όλα τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, από τον γραφικό κύριο Τζουμάκα μέχρι την Βάσω Παπανδρέου και τον Θόδωρο Πάγκαλο έως και τα παραδοσιακά στελέχη όπως ο Τσοχατζόπουλος και ο Λαλιώτης. Θα ήταν αδικιά λοιπόν την ήττα στις εκλογές να την χρεωθεί μόνος του ο Γιώργος Παπανδρέου χωρίς βέβαια αυτό να απορρίπτει και τις δικές του ευθύνες.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος από την άλλη πλευρά είναι και αυτός παρεξηγημένος. Όπως ανέφερα και προηγουμένως μετά τον Παπανδρέου το ΠΑΣΟΚ πέρασε στο λήθαργο που απλά διαχειριζόταν την εξουσία. Αυτά βέβαια εκτός από ένα στέλεχος του που συνεχίζει να παλεύει και να ονειρεύεται φροντίζοντας να εξωτερικεύει αυτά του τα όνειρα και αυτό το στέλεχος ήταν ακριβώς ο Βενιζέλος. Φαίνεται ότι οι σύντροφοι του ΠΑΣΟΚ πάσχουν από κρίσεις επιλεκτικής μνήμης και ξεχνάνε ότι την περίοδο της μεγαλύτερης κρίσης στο ΠΑΣΟΚ, την περίοδο των ειδικών δικαστηρίων, την εποχή του Κοσκωτά όλοι αυτοί οι σημερινοί εκσυγχρονιστές, υποστηρικτές και αναζητούντες το παρελθόν με τον Αντρέα και την αριστερή του μορφή είχαν απλά ...εξαφανιστεί και όπως σήμερα παρατηρούσαν, το ΠΑΣΟΚ έχανε τη βάση του και βέβαια κανένας δεν σκεφτόταν να γίνει μέλος του τότε κινήματος εκτός βέβαια από τον νομικό Ευάγγελο Βενιζέλο που όχι μόνο έγινε μέλος του ΠΑΣΟΚ εκείνη ακριβώς την περίοδο αλλά εξελίχτηκε και στον πιο έγκυρο υπερασπιστή του Αντρέα μέσα από την ακαδημαϊκή του ταυτότητα.
Το χειρότερο όμως από όλα είναι η ΚΝΙτικη συμπεριφορά και αντιμετώπιση του Βενιζέλου ειδικά από πολλά επώνυμα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, μια συμπεριφορά που θυμίζει αναφορές του συγγραφέα Μίσσιου στο βιβλίο του χρονικό της περιόδου μετά τον εμφύλιο και των εσωτερικών διαμαχών στο ΚΚΕ. Έχουν ειπωθεί ασύλληπτα πράγματα, συμπεριλαμβανόμενα και τα υπονοούμενα για το όνομα του (απλή πληροφόρηση, τα όσα λέγονται για αλλαγή επωνύμου είναι απλά ψευδή) και στις καθαρά προσωπικές επιλογές του, πράγματα που θα κάναν ακόμα και την Αυριανή την χρυσή της εποχή να ...κιτρινίσει.
Ο κύριος Βενιζέλος σε αντίθεση με τον κύριο Παπανδρέου είναι πολύ επικοινωνιακός αλλά σε πολλές περιπτώσεις αυτό αποδείχτηκε μπούμεραγκ, ειδικά τις πρώτες ώρες ή μέρες της αντιπαράθεσης. Ο κύριος Παπανδρέου από την άλλη πλευρά, όχι ιδιαίτερα επικοινωνιακός φάνηκε να τα χάνει στην αρχή και μόνο μετά από αλλεπάλληλες συνεδριάσεις φάνηκε να βρίσκει διέξοδο, να παίρνει αποφάσεις και να κάνει ανακοινώσεις δείχνοντας ότι βρίσκεται μόνιμα στην άμυνα, το ίδιο λάθος έκανε και κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα με τον κύριο Καραμανλή. Παράλληλα η παρουσία ‘οπαδών’ στελεχών όπως ο Κουλούρης και ο Τζουμάκας περισσότερο δυσκολέψαν παρά διευκόλυναν τις διαδικασίες.
Η κρίση αυτή εάν την διαχειριστούν σωστά μακροπρόθεσμα θα κάνει καλό στο ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ είναι ένα πολυσυλλεκτικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα ευρωπαϊκού τύπου με όλα τα στοιχεία αστικού φιλελευθερισμού που αυτό απαιτεί και ας μην αρέσει η ορολογία στα στελέχη του, άλλωστε αν θέλουν κάτι λίγο πιο αριστερά υπάρχει πάντα ο ΣΥΡΙΖΑ, και ήρθε η ώρα να βρει τη χαμένη του ιδεολογική του ταυτότητα παρ’ όλο ότι στην αρχή του υπήρξε ένα προσωποκεντρικό κόμμα. Παράλληλα αυτή η ανάγκη θα πρέπει να γίνει και το κριτήριο εκλογής του νέου προέδρου και να μην επαναλάβει το λάθος της Ν.Δ. στο παρελθόν που εξέλεξε τον κύριο Μητσοτάκη με μοναδικό γνώμονα ότι ήταν ο ιδανικός ...αντι-Ανδρέας.
